Gdy ugryzł kleszcz. Problem boreliozy

Kleszcze są częścią środowiska naturalnego i trudno uniknąć kontaktu z nimi, korzystając z wypraw na łono natury. Nawet stosowanie środków ochronnych nie zawsze gwarantuje, że spacer z psem czy jazda rowerem przez las nie skończą się ugryzieniem przez tego pasożyta. Konsekwencje mogą być poważne, a jedną z nich jest niezwykle trudna do wyleczenia borelioza.

Kleszcze są częścią środowiska naturalnego i trudno uniknąć kontaktu z nimi, korzystając z wypraw na łono natury. Nawet stosowanie środków ochronnych nie zawsze gwarantuje, że spacer z psem czy jazda rowerem przez las nie skończą się ugryzieniem przez tego pasożyta. Konsekwencje mogą być poważne, a jedną z nich jest niezwykle trudna do wyleczenia borelioza.

Skąd się wzięła borelioza?

Chociaż borelioza została rozpoznana i zdefiniowana niedawno, jej historia ma znacznie odleglejsze początki. Odkrycie bakterii W. Burgdorfera i Borrelia japonica, które ją wywołują, miało miejsce w 1988 roku, ale chorobę opisano już wcześniej. Jej szczególny przypadek, wówczas jeszcze nieudokumentowany i bardzo tajemniczy, odnotowano w Lyme u Polly Murray. Amerykanka skarżyła się na wiele dolegliwości, które pojawiały się i znikały. Były to: bóle głowy, oczu, brzucha, puchnięcie kolan, osłabienie, a nawet utrata głosu. W latach 70-tych uznawano kobietę za hipochondryczkę i przypisywano jej reumatyzm – do czasu, aż podobne objawy pojawiły się u jej dziecka. Dociekliwość Polly Murray pozwoliła odkryć wiele innych przypadków zachorowań. Jednocześnie doprowadziła ja do lokalnego lekarza, a następnie do jego kolegi dr. Allena C. Steere’a. To on jako pierwszy odkrył z dużym prawdopodobieństwem rozprzestrzenianie się nowej choroby. Ostatecznie badania sfinalizował Willy Burgdorfer z Montany, który odkrył bakterię boreliozy. Od tego czasu przypadki wywoływanej przez nią choroby odnotowano we wszystkich krajach na świecie poza Antarktydą.

Jak objawia się borelioza?

Borelioza jest chorobą trzyetapową i obejmuje fazy: wczesną miejscową, wczesną rozsianą i późną. Na pierwszym, około 2-tygodniowym etapie, objawy boreliozy przypominają grypę. Pojawiają się: wysoka temperatura, bóle głowy i gardła, bóle mięśni, zawroty głowy i dreszcze. Wystąpienie takich symptomów często wprowadza w błąd zarówno pacjenta, jak i lekarza. W tym okresie konieczne jest zastosowanie antybiotykoterapii. Jeśli leki nie zostaną wprowadzone, choroba rozwija się i przechodzi w drugi etap. Pojawiają się też inne dolegliwości, które obejmują układ ruchu, krążenia i nerwowy. Wśród zanotowanych symptomów zauważa się m.in.:

• sztywnienie karku,
• drętwienie kończyn,
• rumień wędrujący,
• ogólne osłabienie,
• spadek masy ciała,
• napady gorąca,
• bezsenność,
• problemy z mówieniem,
• nerwobóle,
• nudności i wymioty,
• padaczkę,
• upośledzenie słuchu,
• zapalenie pęcherza,

Diagnozowanie i leczenie boreliozy

Problemy z boreliozą wynikają z faktu, że choroba wywoływana przez bakterie Borellia często występuje w towarzystwie innych infekcji odkleszczowych. Ponadto upodobnienie do grypy na pierwszym etapie rzadko skłania lekarza do zastosowania odpowiedniej terapii czy skierowania pacjenta na testy. W diagnozowaniu i leczeniu schorzenia specjalizują się ośrodki takie jak Novamedis. Najpopularniejszymi badaniami diagnostycznymi są stosowane obecnie testy ELISA i Western Blot, które nie zapewniają jednak stuprocentowych wyników. W Novamedis do rozpoznawania bakterii wykorzystuje się znacznie bardziej wiarygodny protokół Cowdena. Leczenie boreliozy jest trudne, gdyż bakterie Borellia występują pod dwoma postaciami – ruchomych krętków i przetrwalnikowych cyst. Pierwsze z nich nie są odporne na antybiotyki, dlatego bez problemu można je leczyć. Konieczne jest jednak ich podanie w okresie dwóch tygodni od zarażenia. Większy problem stanowią cysty odporne na antybiotykoterapię. To właśnie z ich powodu choroba przechodzi w stan przewlekły, często przebiegając bezobjawowo aż do kolejnego ugryzienia przez kleszcza.

Jak postępować, gdy ugryzie kleszcz?

Ryzyko przewlekłej boreliozy, z którą można się zmagać całe życie, skłania do odpowiedniego postępowania zapobiegawczego. Poza ochroną przed ugryzieniem przez unikanie wysokich traw i założenie odpowiedniego ubrania, w przypadku ugryzienia należy podjąć natychmiastowe działania. Pajęczaka nie wolno niczym smarować. Należy go wyciągnąć w całości, najlepiej za pomocą pęsety, powoli obracając. Jeśli kleszcz nie wyjdzie cały, konieczne trzeba się udać do lekarza. Ostatnim etapem jest obserwacja miejsca po ukąszeniu i reakcji organizmu. Jeśli pojawi się rumień lub gorączka, konieczna jest interwencja medyczna.