Diagnozowanie Helicobacter pylori

Helicobacter pylori to nazwa bakterii, której występowanie w żołądku może przyczyniać się do pojawienia się wielu dolegliwości ze strony układu pokarmowego, w tym do rozwoju nowotworów. Dotyczy to 10-20 proc. (dla raka: 1 proc.) zakażonych osób, których odsetek w naszym kraju sięga aż 80 proc. populacji dorosłych i ok. 30 proc. dzieci. Diagnostykę H. pylori przeprowadza się więc tylko w uzasadnionych przypadkach. Na czym ona polega? Potwierdzenie obecności tego szczepu bakterii w przewodzie pokarmowym jest konieczne dla wdrożenia leczenia zwanego inaczej eradykacją. Wśród wskazań do terapii wymienić należy zaś zwłaszcza chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy, jak również jej powikłania (krwawienia, perforacje). Poza tym do leczenia kwalifikują:

• zapalenie błony śluzowej żołądka i stan po jego resekcji z powodu raka,
• dyspepsja (objawiająca się głównie jako przewlekły lub nawracający dyskomfort w nadbrzuszu),
• niedobory wit. B12 i niedokrwistość z niedoboru żelaza o niewyjaśnionym podłożu,
• samoistna małopłytkowość,
• długotrwała kuracja inhibitorami pompy protonowej (czyli lekami hamującymi wydzielanie kwasu solnego w żołądku) lub planowana długotrwała kuracja niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (np. w chorobie niedokrwiennej serca),
• chłoniak żołądka typu MALT.

Diagnostykę zakażenia Helicobacter pylori oraz ewentualne leczenie przeprowadza się ponadto u osób obciążonych dziedzicznie predyspozycjami do raka żołądka, a także na życzenie pacjenta.

Metody diagnostyczne

Istnieje co najmniej kilka mniej lub bardziej sposobów, dzięki którym możliwe jest rozpoznanie obecności H. pylori w organizmie. Jednym z nich są testy z krwi, które często wymagają jednak potwierdzenia w badaniach innymi metodami. Nie nadają się też do oceny skuteczności wdrożonego leczenia. Są natomiast niezbędne w przypadku osób, które stosowały niedawno antybiotyki lub wspomniane inhibitory pompy protonowej – inne testy mogą bowiem dawać wynik fałszywie ujemny. Najbardziej rozpowszechnionym jest tzw. test ureazowy. Wykonuje się go przy okazji gastroskopii, podczas której pobiera się wycinek błony śluzowej żołądka, poddawany następnie badaniom laboratoryjnym na obecność ureazy, czyli enzymu wytwarzanego przez H. pylori. Tego rodzaju badanie wykonać można choćby w Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej EURO-KLINIKA w Siemianowicach Śląskich. Do mniej popularnych metod zaliczają się dosyć drogie testy oddechowe z mocznikiem znakowanym izotopami węgla (co wiąże się z ekspozycją na niewielką dawkę promieniowania radioaktywnego), a także testy na obecność antygenów H. pylori w stolcu. Warunkiem ich wiarygodności jest jednak przeprowadzenie badań z wykorzystaniem przeciwciał monoklonalnych.

Leczenie

Eradykacja Helicobacter pylori polega zasadniczo na podawaniu przez 7-14 dni kilku różnych, odpowiednio dobranych leków, w tym inhibitorów pompy protonowej i antybiotyków takich jak metronidazol, tetracyklina, amoksycylina, tynidazol czy klarytromycyna (oraz wspomagająco probiotyków). W razie niepowodzenia terapii stosuje się tzw. leczenie drugiego wyboru, czyli podanie innej kombinacji leków. Jeśli i to nie skutkuje, wówczas trzeba wdrożyć inwazyjną, czasochłonną i dość kosztowną metodę diagnostyczną, jaką jest hodowla bakteryjna z oceną wrażliwości H. pylori na konkretne antybiotyki.