Zioła lecznicze stosowane w ziołolecznictwie

Mianem ziół określa się rośliny, które zawierają substancje aktywne będące w stanie oddziaływać na ludzki organizm, czy to poprzez podanie doustne, wziewne czy też aplikowanie na skórę. W sztuce kulinarnej pod tym pojęciem rozumie się rośliny jadalne wpływające przede wszystkim na smak potraw – mogą one, ale nie muszą wykazywać właściwości zdrowotnych. Przedmiotem zainteresowania niniejszego artykułu są jednak te, które wykorzystuje się w ziołolecznictwie, inaczej: fitoterapii. Ten pochodzący z języka greckiego termin łączy w sobie słowa oznaczające „roślinę” i właśnie „leczenie”. Obejmuje nie tylko rośliny nazywane w botanice zielnymi (tj. jednoroczne lub dwuletnie, o zasadniczo niezdrewniałej łodydze), ale też krzewy (np. bez), drzewa (sosna, lipa) czy warzywa (czosnek). W fitoterapii ponadto wykorzystywane bywają niekiedy grzyby.

Zioła a leki

Z ziół sporządza się m.in. wyciągi, napary, odwary, maceraty, nalewki i maści, a także ekstrahuje olejki eteryczne, czego produktem ubocznym z kolei są hydrolaty (jak choćby woda różana, której użyć można zamiast toniku do przemywania twarzy). Specyfiki ziołowe, dostępne np. w sklepie internetowym firmy Energy Poland, w przeciwieństwie do leków syntetycznych charakteryzują się łagodnym działaniem, a stosowane zgodnie z zaleceniami nie wykazują skutków ubocznych. Stąd też stale rosnąca ich popularność, również wśród specjalistów medycyny tzw. konwencjonalnej.

Zastosowanie i pozyskiwanie

W zależności od tego, z której części rośliny korzystamy (np. kwiat, korzeń, kora, liście) i jaką metodą zostanie ona spreparowana, możemy ją aplikować miejscowo – np. na zmienioną skórę, przygotować z niej inhalacje albo przyjmować doustnie. Różne są też metody pozyskiwania roślin. Większość hoduje się obecnie na specjalnych plantacjach, co pozwala utrzymać jakość na stałym poziomie i jest po prostu łatwiejsze niż zbiór ze stanowisk naturalnych, który z kolei nie może odbywać się na terenach zanieczyszczonych.

Mnogość roślin leczniczych

Istnieje bardzo wiele ziół stosowanych w farmakoterapii. Obok tych rodzimych i aklimatyzowanych (tj. pochodzących spoza Polski, ale przystosowanych do panujących u nas warunków) coraz częściej wykorzystuje się  też rośliny występujące w Afryce, Azji czy Ameryce. Poniżej prezentujemy zaledwie krótką listę najważniejszych gatunków – przede wszystkim tych, których właściwości są znane od wieków, a więc zostały też dogłębnie zbadane i udokumentowane. Należą do nich:

• rumianek – działa przeciwzapalnie i przeciwobrzękowo, uśmierza kolkę i nerwobóle, utrzymuje skórę w dobrej kondycji;
• lipa – działa przeciwzapalnie, przeciwgorączkowo, napotnie i ściągająco; wykorzystuje się ją szczególnie w przeziębieniu;
• mięta – wspomaga pracę układu pokarmowego, wykazuje działanie chłodzące i bakteriobójcze;
• pokrzywa – oczyszcza organizm i wzmacnia kondycję włosów;
• prawoślaz – działa wykrztuśnie i przeciwkaszlowo;
• arnika – wzmacnia ściany naczyń krwionośnych;
• skrzyp – poprawia stan skóry, paznokci i włosów, stosuje się go także w miażdżycy i przy schorzeniach dróg moczowych;
• babka – stymuluje gojenie się ran i ukąszeń, działając przeciwzapalnie i łagodząc ból;
• krwawnik – stosowany w trądziku i łojotoku, hamuje też krwawienie i działa regulująco na pracę układu pokarmowego;
• szałwia – dobroczynnie wpływa na układ nerwowy, hamuje wydzielanie potu, działa ściągająco;
• sosna – łagodzi kaszel, działa napotnie i bakteriobójczo.