Jak sobie radzić z atopowym zapaleniem skóry?

Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest chorobą przewlekłą, której objawy nasilają m.in. stres, detergenty lub alergeny. Na schorzenie to może cierpieć nawet 20% populacji – zarówno osoby dorosłe, jak i dzieci. Ze względu na skomplikowaną patogenezę, leczenie AZS jest głównie objawowe, jednak pozwala w znacznym stopniu złagodzić dolegliwości oraz poprawić komfort życia pacjenta.

Przyczyny atopowego zapalenia skóry

Przyczyny powstawania choroby nie są jednoznaczne. Z pewnością AZS ma podłoże genetyczne, jednak wiąże się także z podwyższonym poziomem przeciwciał klasy IgE. Rozwój i zaostrzenie objawów może być spowodowany czynnikami środowiskowymi, takimi jak alergeny lub warunki klimatyczne. Nasilenie objawów pojawia się również w sytuacjach stresowych – stres wywołuje zwiększoną produkcję kortyzolu, który przyczynia się do nasilenia zaczerwienienia i świądu skóry.

Wśród czynników środowiskowych, które wskazuje się jako przyczynę AZS, możemy wyróżnić zanieczyszczenie środowiska, częste zmiany temperatury, niski poziom wilgotności powietrza, a także znajdujące się w pożywieniu i powietrzu alergeny oraz substancje drażniące. Dlatego podczas leczenia AZS warto zwrócić uwagę na dietę, stosowane kosmetyki i detergenty, stres, a także alergeny, przede wszystkim powietrznopochodne (roztocza kurzu, pyłki roślin, pleśń).

Leczenie atopowego zapalenia skóry

Jak rozpoznać, że mamy do czynienia z AZS?

Większość objawów widoczna jest na pierwszy rzut oka: to przede wszystkim świąd i zaczerwienienie skóry, głównie na zgięciach kończyn – wyjaśnia specjalista z gabinetu alergologicznego w Lublinie. – Kryteria główne, niezbędne w celu podstawienia diagnozy to także przewlekły i nawrotowy charakter zmian oraz występowanie atopii u innych członków rodziny. Wśród kryteriów dodatkowych wyróżniamy: suchość skóry, wypryski na rękach i stopach, grudki w okolicy mieszków włosowych, rumień twarzy oraz podwyższony poziom IgE w surowicy.

Leczenie to przede wszystkim farmakoterapia: środki przeciwhistaminowe, glikokortykosteroidy oraz leki immunosupresyjne. Tabletki i maści łagodzą reakcje alergiczne, zmniejszają świąd skóry i  działają przeciwzapalnie. W połączeniu z lekami sterydowymi skuteczne są także dermokosmetyki natłuszczające lub tzw. mokre opatrunki. U dorosłych skuteczne jest światłolecznictwo, m.in. naświetlanie promieniowaniem UVA i UVB. Co ważne, o skórę atopową należy dbać nie tylko w okresie nasilenia objawów – prawidłowa pielęgnacja w okresach remisji pozwoli na zachowanie jej w dobrym stanie na dłużej.

Profilaktyka przy atopowym zapaleniu skóry

Jeżeli podejrzewamy u siebie AZS, w pierwszej kolejności skonsultujmy się z lekarzem. Współpraca ze specjalistą zapewni najlepsze efekty leczenia. Jednak w jaki sposób, oprócz przyjmowania środków farmakologicznych, możemy sobie pomóc? Wspomnieliśmy już, że ważne jest wyeliminowanie czynników drażniących. Warto zwrócić uwagę na używane środki myjące – ich pH powinno być zbliżone do lekko kwaśnego pH skóry (5,5). Dobrze, jeśli będą zawierały jak najmniej barwników, konserwantów oraz środków zapachowych. Niezbędne będą również emolienty, które pomogą odtworzyć naturalną barierę skóry, a także utrzymać właściwe jej nawilżenie. Preparaty nawilżające oraz natłuszczające nakładamy nawet 2-3 razy dziennie, zwłaszcza w okresie nawrotów choroby. Pomocne są również kąpiele z dodatkiem olejów naturalnych lub mineralnych. Kąpiel powinna trwać nie dłużej niż 10-15 minut, a woda powinna mieć temperaturę zbliżoną do temperatury ciała. Na wilgotne po kąpieli ciało dobrze jest nanieść emolienty, które wówczas wchłaniają się najlepiej.

Profilaktyka obejmuje także unikanie sytuacji stresowych – o ile tylko jest to możliwe. Niestety jest to błędne koło: zmiany skórne powodują stres, ten natomiast powoduje nasilenie objawów. Jeśli samodzielnie nie potrafimy sobie pomóc ze stanami lękowymi, warto skonsultować się z psychoterapeutą. Wykazano bowiem, że terapia znacznie poprawia stan kliniczny oraz jakość życia pacjentów dotkniętych AZS.

Dieta w atopowym zapaleniu skóry

Ponieważ niektóre nietolerancje pokarmowe mogą być jednym z kryteriów umożliwiających postawienie diagnozy, w leczeniu AZS należy zwrócić szczególną uwagę na dietę. U dorosłych pomocna w leczeniu jest dieta przeciwzapalna, bogata w kwasy tłuszczowe omega-3, witaminę D, krzem oraz beta-karoten. Często stosuje się dietę eliminacyjną, polegającą na wykluczeniu z jadłospisu alergenów pokarmowych. Jednocześnie obserwuje się stan skóry, aby stwierdzić, czy wykluczenie danego składnika pomogło w zlikwidowaniu objawów skórnych.

Warto pamiętać, że AZS nie można wyleczyć całkowicie. Jednak kompleksowe podejście i zastosowanie zarówno leczenia farmakologicznego, jak i wykluczenie potencjalnych czynników drażniących, może znacznie poprawić stan skóry, a tym samym jakość naszego życia.