Fakty i mity na temat badań prenatalnych, sprawdź!

U wielu kobiet ciąża wywołuje skrajne uczucia. Z jednej strony napawa wielką radością, ale z drugiej – może budzić niepokój i być powodem do stresu. Nie ma się czemu dziwić – większość przyszłych mam zastanawia się, czy maluch jest zdrowy i rozwija się prawidłowo. W łatwy sposób można to sprawdzić – wystarczy wykonać badania prenatalne. Poznaj fakty i mity na ich temat.

Badania prenatalne to badania płodu, które wykonywane są podczas życia wewnątrzmacicznego. Ich podstawowym celem jest wczesne rozpoznanie wad rozwojowych i ewentualne wdrożenie opieki specjalistycznej. Zgodnie z rekomendacją Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników badania prenatalne powinna wykonać każda kobieta, która spodziewa się dziecka.

Badania prenatalne nie są bezpieczne

Mit. Wiele kobiet obawia się poronienia lub uszkodzenia rozwijającego się dziecka, dlatego odmawia przeprowadzenia tego rodzaju badań. Niepotrzebnie, ponieważ zagrożenie jest minimalne i występuje tylko w przypadku badań inwazyjnych (np. amniopunkcja). Badania nieinwazyjne są całkowicie bezpieczne.

Dzięki badaniom prenatalnym można przeprowadzić leczenie u płodu

Fakt. W trakcie badań prenatalnych można wykryć wiele schorzeń u rozwijającego się dziecka. Wczesna diagnostyka pozwala na podjęcie natychmiastowego działania – niektóre schorzenia można leczyć jeszcze w okresie ciąży.

Badania prenatalne można przeprowadzić w dowolnym momencie

Mit. Badań prenatalnych nie można przeprowadzić w dowolnym momencie, lecz wyłącznie na konkretnych etapach ciąży. Najlepszy czas na ich wykonanie uzależniony jest od rodzaju badania. Jeśli chodzi o badania nieinwazyjne:

• test PAPP-A przeprowadza się między 10. a 14. tygodniem ciąży,
• test podwójny należy wykonać w okresie 14.-16. tygodnia ciąży,
• test potrójny wykonuje się w okresie 17.-20. tygodnia ciąży.

Jeśli chodzi o badania inwazyjne:

• amniopunkcja przeprowadzana jest między 13. a 19. tygodniem ciąży,
• biopsja trofoblastu wykonywana jest między 11. a 14. tygodniem ciąży,
• kordocentezę przeprowadza się od 19. tygodnia ciąży[1].

Badania prenatalne wykrywają tylko zespół Downa

Mit. Diagnostyka prenatalna nie ogranicza się wyłącznie do wykrywania zespołu Downa u dziecka. Dzięki prawidłowo przeprowadzonym badaniom można wykryć m.in. takie schorzenia jak: zespół Edwardsa, zespół Patau, wady serca, wady układu moczowego, dystrofię mięśniową Duchenne'a, mukowiscydozę, hemofilię[2] i inne wady rozwojowe.

Brak kości nosowej nie wskazuje wyłącznie na zespół Downa

Fakt. Jednym z elementów badania prenatalnego jest ocena obecności kości nosowej. Chociaż jej brak kojarzy się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia zespołu Downa, badania naukowe pokazują, że nieobecność kości nosowej pojawia się:

• u ponad ½ płodów z zespołem Edwardsa,
• u mniej niż 1% płodów zdrowych.

Dlatego lekarze przeprowadzający badania prenatalne uwzględniają wiele innych parametrów, np. grubość przezierności karkowej (NT).

Nie wszystkie ciężarne muszą przejść badania prenatalne

Fakt. Badania prenatalne są obowiązkowe wyłącznie w przypadku kobiet:

• po 35 roku życia,
• które urodziły już dziecko obarczone wadą genetyczną lub przypadek wad genetycznych pojawił się w rodzinie,
• z niejasnym wynikiem badania USG.

Warto jednak mieć świadomość, że Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników rekomenduje przeprowadzanie przesiewowych badań prenatalnych u wszystkich ciężarnych.

Badania inwazyjne przeprowadzane są dopiero po badaniach przesiewowych

Fakt. Pierwszym elementem diagnostyki prenatalnej są badania przesiewowe (tj. badania nieinwazyjne), które pozwalają na określenie ryzyka aberracji chromosomowych. Istnieją jednak wyjątki – u ciężarnych powyżej 40. roku życia można od razu przeprowadzić badania inwazyjne[3].

Każdy ginekolog może przeprowadzić przesiewowe badania prenatalne

Mit. Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, przesiewowe badania prenatalne między 11. a 14. tygodniem ciąży mogą być przeprowadzone wyłącznie przez lekarzy posiadających odpowiednie certyfikaty PTG oraz Fetal Medicine Foundation.

Ciężarna nie może samodzielnie interpretować wyniku badania

Fakt. Jeśli ciężarna poddawana jest przesiewowemu badaniu prenatalnemu, nie jest w stanie samodzielnie odczytać wyniku. Interpretacja dokonywana jest w oparciu o program komputerowy. Wynik 1:300 to wartość progowa – im jest on niższy, tym mniejsze ryzyko wystąpienia nieprawidłowości[4]. Jeżeli wynik jest większy niż 1:300 (np. 1:50), wówczas lekarz powinien skierować na inwazyjne badania prenatalne.

Diagnostyka prenatalna stanowi wiarygodne źródło informacji na temat wewnątrzmacicznego rozwoju dziecka. Odgrywa ona ważną rolę nie tylko w diagnozowaniu poważnych wad rozwojowych, ale również uspokaja przyszłych rodziców.

[1] https://www.bebiprogram.pl/zdrowie-mamy/i-trymestr/badania/dodatkowe-badania-prenatalne

[2] https://www.bebiprogram.pl/zdrowie-mamy/i-trymestr/badania/dodatkowe-badania-prenatalne

[3] https://www.ptgin.pl/sites/default/files/page-2019/Diagnostyka%20prenatalna%20%28kwiecie%C5%84%202009%29.pdf

[4] https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/63104,badania-prenatalne