Diagnostyka stwardnienia rozsianego

Stwardnienie rozsiane (SM, multiple sclerosis) to przewlekła, zapalno-zwyrodnieniowa choroba ośrodkowego układu nerwowego. Przewlekły charakter procesów chorobowych skutkuje znacznym zanikiem tkanki ośrodkowego układu nerwowego, czego rezultatem są deficyty neurologiczne, prowadzące do niewydolności ruchowej. Stwardnienie rozsiane jest jedną z głównych przyczyn nieurazowej niepełnosprawności osób między dwudziestym a trzydziestym rokiem życia.

Obecnie wyróżnia się cztery podtypy kliniczne stwardnienia rozsianego: rzutowo-remisyjne, wtórnie postępujące, pierwotnie postępujące i postępująco-nawracające. Ponieważ SM jest chorobą o bardzo różnorodnym przebiegu, sprawia duże trudności diagnostyczne. Wciąż brak pojedynczego testu, który byłby wystarczająco czuły i swoisty, by możliwe było szybkie rozpoznanie. Diagnostyka stwardnienia rozsianego jest więc procesem czasochłonnym, wymagającym wykonania szeregu badań i różnicowania z innymi chorobami, które mogą dawać podobne objawy – opowiada specjalista z Gabinetu Neurologicznego prof. dr hab. Wojciech Kozubski.

Diagnostyka różnicowa stwardnienia rozsianego

Pierwszym krokiem w kierunku rozpoznania stwardnienia rozsianego jest wykluczenie alternatywnej diagnozy. Na tym etapie trzeba uwzględnić choroby, które powodują objawy neurologiczne występujące u pacjenta, mają przebieg przewlekły bądź nawrotowy i mogą wywoływać zmiany w badaniu rezonansu magnetycznego, a więc m.in. migrenę, zespół Devica, ostre rozsiane zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego, zespół antyfosfolipidowy, ściskające uszkodzenie rdzenia kręgowego, nowotwory mózgu, stwardnienie zanikowe boczne, toczeń rumieniowaty układowy, neurosarkoidozę i neuroboreliozę, a także niektóre choroby psychiczne i zakażenia wirusowe (kiła, HIV).

Rezonans magnetyczny w diagnostyce MS

Podstawowym badaniem w diagnostyce stwardnienia rozsianego jest rezonans magnetyczny (MRI). Rezonans magnetyczny głowy pozwala uwidocznić rozpowszechnienie zmian i dokładnie zobrazować zmiany demielinizacyjne u zdecydowanej większości chorych z objawami klinicznymi MS. Badanie wykonywane z kontrastem umożliwia ocenę aktywności procesu demielinizacyjnego i wskazanie miejsc, w których toczą się procesy zapalne. U ok. 30% chorych badanie MRI rdzenia kręgowego uwidacznia zmiany w odcinku piersiowym. Badanie wykorzystywane jest już na etapie diagnostyki różnicowej, przydaje się również w czasie leczenia do monitorowania przebiegu choroby. Powtórzenie rezonansu magnetycznego po upływie 30 dni - 6 miesięcy od pierwszego badania pozwala potwierdzić występowanie zmian w czasie, co jest – obok wykazania zmian przestrzennych – niezbędnym kryterium diagnostycznym MS.

Inne badania w diagnostyce MS

W celu wykazania wieloogniskowego procesu zapalno-demielinizacyjnego wykonuje się badania elektrofizjologiczne, zazwyczaj wzrokowe potencjały wywołane, gdyż choroba w pierwszej kolejności zajmuje nerwy wzrokowe. Potencjały wywołane pozwalają uwidocznić dodatkowe miejsca uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, niedające objawów klinicznych. Kolejnym niezbędnym elementem diagnostyki jest badanie płynu mózgowo-rdzeniowego, które służy ocenie obecności prążków oligoklonalnych w układzie nerwowym (wykrywane u 90% chorych na MS) oraz indeksu IgG (powyżej 0,7 wskazuje na wielomiejscowe uszkodzenia układu nerwowego).