Co oznacza wynik cytologii nosa?

Trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi na pytanie zawarte w tytule artykułu. Interpretacja wyników cytologii nosa zależy bowiem w dużej mierze od tego, z jakiego powodu wykonano to bezbolesne badanie, a także od objawów występujących u pacjenta, który się owemu badaniu poddaje. Zawsze powinien więc jej dokonać specjalista, najlepiej ten sam, który zlecił pobranie wymazu. Materiał do analizy pozyskuje się przy użyciu specyficznej szczoteczki, wacika bądź małej metalowej pętelki umieszczanej w nozdrzu, na głębokości mniej więcej 1 cm (w rzadszych przypadkach konieczne jest dostanie się głębiej, aż do ujścia zatok przynosowych). Tak pobrany fragment błony śluzowej nosa wybarwia się następnie odpowiednimi odczynnikami, dzięki czemu możliwa staje się identyfikacja pod mikroskopem poszczególnych typów komórek występujących w śluzówce.

Stwierdzenie uszkodzeń nabłonka

Ich procentowy udział określa się mianem cytogramu – i to właśnie jest wynik cytologii nosa. U zdrowej osoby występują głównie komórki nabłonkowe, które dzielą się jeszcze na walcowate urzęsione oraz kubkowate. Pierwszych powinno być średnio pięć razy więcej niż drugich. Jeśli pokrywający błonę śluzową nabłonek rzęskowy ulegnie natomiast uszkodzeniu, wzrośnie z kolei liczba komórek podstawnych, a walcowatych – spadnie.

Rozpoznanie przyczyn kataru

W cytogramie mogą pojawić się także komórki zwane granulocytami. Te obojętnochłonne (inaczej: neutrofile) w dużych ilościach świadczą o infekcji, podczas gdy granulocyty kwasochłonne (eozynofile) występują przy zapaleniach natury alergicznej, zwłaszcza w przypadku uczulenia na pyłki traw. U osób z alergią na roztocza kurzu domowego neutrofile mogą jednak mieć liczebną przewagę nad eozynofilami – m.in. dlatego właśnie wyniki cytologii nosa powinien interpretować lekarz, uwzględniając całościowy obraz kliniczny sytuacji danego pacjenta. Badanie pozwala, jak widać, na stwierdzenie, czy np. za uporczywy, niereagujący na leczenie katar odpowiada alergia, czy też raczej przewlekła infekcja. Co więcej, na podstawie wymazu z nosa możliwe jest też określenie, czy ta ostatnia ma charakter bakteryjny, czy wirusowy, a także jakie konkretnie szczepy odpowiadają za jej pojawienie się. Dzięki temu dobrać można skuteczną formę terapii, jak również monitorować jej postępy.

Inne zastosowania

Cytologia nosa – wykonywana m.in. w Pracowni Alergologii i Immunologii „Alergo-Med” w Krakowie – pozwala ponadto obserwować ewolucję alergicznych schorzeń układu oddechowego, śledzić wpływ środowiska na stan błony śluzowej i poddać ocenie mechanizmy obronne górnych dróg oddechowych. Jest też w stanie ujawnić przebiegające bezobjawowo nosicielstwo niektórych patogenów, co może uchronić przed rozwojem infekcji. Ma to szczególne znaczenie w sytuacji niedoborów odporności, zachorowania na cukrzycę czy planowanych zabiegów operacyjnych.