Choroby stawów jako problem cywilizacyjny

Chociaż niska aktywność fizyczna zaliczana jest do najważniejszych czynników ryzyka rozwoju chorób cywilizacyjnych, zdecydowanie zbyt mało mówi się w tym kontekście o chorobach stawów. Tymczasem konsekwencje niedostatecznej aktywności ruchowej, nieprawidłowej diety i stosowania używek nie ograniczają się przecież do cukrzycy i problemów z układem krążenia, ale coraz częściej manifestują się w postaci poważnych schorzeń narządu ruchu.

Choroba zwyrodnieniowa stawów główną przyczyną niepełnosprawności

Międzynarodowa Organizacja Zdrowia wymienia chorobę zwyrodnieniową stawów (ChZS, łac. osteoarthritis) wśród dziesięciu najczęstszych przyczyn niepełnosprawności osób zamieszkujących kraje rozwinięte. Wg danych szacunkowych niemal 10% mężczyzn i 18% kobiet powyżej 60. roku życia na całym świecicie ma objawy ChZS, z czego 80% w przyszłości będzie zmagać się z ograniczeniem mobilności, a 25% będzie miało poważne trudności z wykonywaniem codziennych czynności. Również w skali krajowej możemy mówić o olbrzymim problemie; w Polsce na zwyrodnieniową chorobę stawów cierpi ok. 2 mln osób.

Zwyrodnieniowa choroba stawów jest najczęściej diagnozowanym schorzeniem układu ruchu u Polaków. Jej objawy występują u ponad połowy osób po 40. roku życia i choć ryzyko rozwoju ChZS zwiększa się z wiekiem, niestety coraz częściej dotyka ludzi młodszych, nawet przed ukończeniem trzydziestu lat – mówi specjalista z gabinetu ortopedycznego dr. n. med. Wiktora Orzechowskiego we Wrocławiu.

Przyczyny choroby zwyrodnieniowej stawów

Chociaż starzenie się organizmu sprzyja rozwojowi ChZS, obecnie wiemy, że nie jest ono jedynym czynnikiem odpowiedzialnym za występowanie schorzenia. Postępujące zmiany degeneracyjne stawów uwarunkowane są rozmaitymi czynnikami genetycznymi i środowiskowymi. Wśród tych ostatnich należy wymienić nadmierne obciążenie stawów wynikające np. z wad postawy, nadwagi czy wyczynowego uprawiania sportów, a także drobne, powtarzające się urazy mechaniczne, związane z pracą w wymuszonej pozycji (wielogodzinna pozycja stojąca, klęczenie, dźwiganie ciężarów). Zwiększone ryzyko rozwoju ChZS dotyczy osób cierpiących na choroby metaboliczne (diabetyków, pacjentów endokrynologicznych, osób otyłych, w chorobach reumatoidalnych). Nie bez wpływu na rozwój choroby zwyrodnieniowej stawów jest także styl życia i odżywiania, a więc niska aktywność fizyczna, palenie papierosów, niedobory odżywiania itp.

Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów

ChZS jest schorzeniem przewlekłym, postępującym i niestety nieuleczalnym. Terapia osób chorych na ChZS służy przede wszystkim spowolnieniu procesów zwyrodnieniowych, łagodzeniu odczuwanych przez pacjenta dolegliwości oraz zwiększeniu jego mobilności. Leczenie farmakologiczne obejmuje podawanie leków przeciwbólowych, dostawowe iniekcje sterydów, preparatów kwasu hialuronowego oraz osocza bogatopłytkowego lub komórek macierzystych. Istotnym elementem leczenia jest zmiana trybu życia, przede wszystkim wprowadzenie aktywności fizycznej w celu wzmocnienia mięśni, zwiększenia ruchomości stawów i zmniejszenia masy ciała. Na tym etapie bardzo ważny jest ostrożny wybór ćwiczeń i stosowanie przyrządów do odciążania stawów.

Terapia niefarmakologiczna ChZS obok fizjoterapii i zmiany stylu życia obejmuje również operacyjne leczenie stawów dotkniętych chorobą. Postępowanie chirurgiczne polega na wymianie zdegenerowanego stawu na endoprotezę, odwzorowującą jego anatomię i przewracającą funkcję stawu. Leczeniem chirurgicznym obejmuje się przede wszystkim pacjentów z zaawansowanymi zmianami w obrębie stawów kolanowych i biodrowych, u których ból nie ustępuje mimo stosowania metod farmakologicznych, a także chorych, u których występuje trwałe upośledzenie sprawności.