Objawy boreliozy w fazie wczesnej i w fazie późnej

Borelioza jest najczęściej spotykaną chorobą przenoszoną przez kleszcze. Jej objawy są często niespecyficzne, mylone z innymi schorzeniami i nawracające. Wszystko to utrudnia postawienie diagnozy. Warto jednak wiedzieć, jakie symptomy może dawać borelioza, aby pomóc lekarzowi w rozpoznaniu choroby i rozpoczęciu odpowiedniego leczenia. Boreliozą można zarazić się wyłącznie od zakażonego kleszcza – krętki wywołujące chorobę dostają się do organizmu wraz ze śliną pasożyta. Nie można zarazić się boreliozą od chorujących na nią osób lub zwierząt. Nosicielami boreliozy może być od kilku do 40% kleszczy występujących na danym terenie. Co więcej, większość zakażeń krętkami boreliozy przebiega bezobjawowo, gdyż bakterie zwalczane są przez układ odpornościowy organizmu. W Polsce przeciwciała przeciwko krętkom boreliozy może posiadać nawet kilkanaście procent osób, które zwalczyły chorobę własnymi siłami odpornościowymi! [1] Warto więc podtrzymywać wysoki stopnień odporności organizmu, a także nauczyć się,  jak wyciągnąć kleszcza, aby zmniejszyć ryzyko zakażenia bakteriami boreliozy.

Jak wyciągnąć kleszcza ze skóry?

Ryzyko zakażenia boreliozą zwiększa się wraz z czasem żerowania zakażonego kleszcza. Kleszcz oczywiście nie musi przenosić choroby, ale szybkie pozbycie się go zmniejsza prawdopodobieństwo zachorowania nawet, gdy dany kleszcz jest nosicielem. Warto znać właściwą technikę usuwania pasożyta. Jak wyciągnąć kleszcza  prawidłowo? Przygotuj przyrząd do usuwania kleszczy (pęsetę do kleszczy, haczyk, kartę do usuwania kleszczy lub pompkę) bądź pęsetę, najlepiej zakrzywioną. Postępuj zgodnie z instrukcją dołączoną do danego przyrządu. Jeśli usuwasz kleszcza pęsetą, chwyć go za głowę, jak najbliżej skóry, i pociągnij pewnym ruchem do góry. Nie wyciągaj go palcami, igłą, cążkami do paznokci, nie przypalaj i nie smaruj alkoholem ani tłuszczem. Posmarowanie tłuszczem czy kremem sprawi, że kleszcz zacznie się dusić i zwróci do rany treść pokarmową (jeśli jest zakażony – wraz z bakteriami). Miejsce po ukąszeniu zdezynfekuj i obserwuj przez miesiąc. Może pojawić się rumień po ukąszeniu kleszcza, ale nie zawsze jest on oznaką boreliozy.

Borelioza – objawy skórne i inne wczesne symptomy choroby

Rumień po ukąszeniu kleszcza może być naturalną reakcją organizmu na toksyny wprowadzone przez kleszcza, podobnie jak odczyn po ugryzieniu komara czy meszki. Jego średnica nie przekracza 5 cm, jest płaski, ciepły w dotyku, nie wywołuje bólu ani swędzenia. Znika samoczynnie, najpóźniej po miesiącu. Łatwo odróżnisz go od tzw. rumienia wędrującego, który wygląda jak tarcza. Miejsce po ukąszeniu jest zaczerwienione, wokół niego tworzy się jasny krąg, a całość zamyka czerwona obwódka, która stopniowo się powiększa. Rumień ma średnicę większą niż 5 cm. Powiększanie się zmiany to najistotniejsze kryterium diagnostyczne – nawet rumień o nieregularnych kształtach czy bez białej obwódki traktuje się jako wędrujący, jeśli powiększa się i przekroczy średnicę 5 cm [2]. Rumień wędrujący kwalifikuje osobę zarażoną do antybiotykoterapii. Niestety tylko 30–40% zarażonych ma skórne objawy boreliozy. W przypadku pozostałych chorych postawienie właściwej diagnozy bywa znacznie trudniejsze. U ok. 40% osób z rumieniem wędrującym występują ponadto objawy grypopodobne: wysoka gorączka, bóle mięśni i stawów, ból głowy, nudności, wymioty. Czasem objawy grypopodobne zdarzają się u chorych bez objawów skórnych. Nieleczony rumień oraz objawy grypopodobne zanikają samoistnie po kilku miesiącach, nie oznacza to jednak, że organizm zwalczył chorobę. Kolejne rzuty obejmują poważniejszą serię symptomów.

Wczesna postać rozsiana boreliozy

Postać rozsianą zaobserwujesz w kilka tygodni po ugryzieniu przez zakażonego kleszcza. Na skórze mogą wystąpić pierścieniowate, wtórne rumienie wędrujące. Zlokalizowane są nie tylko w miejscu ukąszenia, ale na różnych partiach skóry. Ponownie wystąpić mogą takie objawy ogólne jak gorączka, ból głowy, osłabienie, bóle mięśni i stawów. Choroba zajmuje w tym czasie różne narządy. Może to być oko (wówczas tam umiejscawiają się zmiany zapalne), serce, opony mózgowo-rdzeniowe (objawy to ból głowy, gorączka, sztywność karku, nadwrażliwość na bodźce, dodatnie objawy oponowe). Może dojść do porażenia nerwów czaszkowych.

Późna postać boreliozy

Borelioza w późnym stadium przyjmuje różne formy: zaatakować może układ ruchu i ma wówczas postać zapalenia stawów o różnym przebiegu klinicznym. Nawracające bóle kości, mięśni, stawów, ścięgien to typowe objawy. Ujawniają się na przestrzeni miesięcy, a nawet lat. Najczęstszą postacią jest asymetryczne zapalenie stawów, czyli obejmujące stawy tylko lewej lub prawej połowy ciała. Choroba atakuje najczęściej kolana i inne duże stawy. U większości chorych antybiotykoterapia powoduje całkowite ustąpienie objawów stawowych. Borelioza może objąć także serce i układ krążenia – do objawów należą wówczas m.in. kołatanie serca, skoki ciśnienia. Objawy ze strony serca bywają poważne, ale ustępują zwykle po kilku tygodniach (szybciej przy zastosowaniu antybiotykoterapii). Najgroźniejsza postać choroby to neuroborelioza. Do jej objawów mogą należeć sztywność i ból karku, porażenie nerwu wzrokowego i nerwu twarzowego, utrata czucia, nadwrażliwość na światło, zaburzenia słuchu, zaburzenia widzenia, połykania, czucia, bóle głowy, zaburzenia pamięci, huśtawki nastrojów, przy nieleczonej chorobie także postępujące problemy z koncentracją i myśleniem. Pamiętaj, że kluczowym czynnikiem decydującym o długości i skuteczności leczenia, jest wczesna diagnoza. Nie lekceważ niepokojących objawów pojawiających się nawet parę miesięcy po ukąszeniu kleszcza. Zainteresuj się także testami na boreliozę. Western Blot o 70% wiarygodności można wykonać po 4–6 tygodniach po ukąszeniu. Niektóre laboratoria badają też wyciągnięte ze skóry kleszcze. Pamiętaj ponadto o tym, aby zadbać o odporność organizmu. Pomoże zwalczyć chorobę bądź zwiększyć skuteczność leczenia rozwiniętej już boreliozy. [1]  https://choroby-zakazne.mp.pl/choroby/zakazenia-bakteryjne/158905,borelioza-zlyme [2]  http://www.choroby-zakazne.pl/uploads/pdf/borelioza.pdf